Books - कर्मकांड प्रदीप
Media: TEXT
Language: HINDI
Language: HINDI
दीपयज्ञ- युग यज्ञ विधान
Listen online
View page note
Please go to your device settings and ensure that the Text-to-Speech engine is configured properly. Download the language data for Hindi or any other languages you prefer for the best experience.
॥ पवित्रीकरणम्॥ ॐ पवित्रता मम/ मनःकाय/ अन्तःकरणेषु/ संविशेत्। ॐ पवित्रता नः/ सन्मार्गं नयेत्। ॐ पवित्रता नः/ महत्तां प्रयच्छतु। ॐ पवित्रता नः/ शान्तिं प्रददातु। ॥ प्राणायामः॥ ॐ विश्वानि देव सवितः दुरितानि परासुव। यदभद्रं तन्न ऽ आ सुव॥- ३०.३ ॥ चन्दनधारणम्॥ ॐ मस्तिष्कं/ शान्तं भूयात्। ॐ अनुचितः आवेशः/ मा भूयात्। ॐ शीर्षं / उन्नतं भूयात्। ॐ विवेकः / स्थिरी भूयात्। ॥ सङ्कल्पसूत्रधारणम्॥ ॐ ईशानुशासनम् / स्वीकरोमि। ॐ मर्यादां / चरिष्यामि। ॐ वर्जर्नीयं / नो चरिष्यामि। कलशपूजनम्- ॐ कलशस्य मुखे विष्णुः.......................................
गुरुवन्दना- ॐ अखण्ड मण्डलाकारं, व्याप्तं येन चराचरम्। तत्पदं दर्शितं येन , तस्मै श्रीगुरवे नमः।। यथा सूर्यस्य कान्तिस्तु ,श्रीरामे विद्यते हि या। सर्वशक्ति स्वरूपायै , देव्यै भगवत्यै नमः ।। ॐ श्री गुरवे नमः। आवाहयामि स्थापयामि, ध्यायामि। ॥ देवनमस्कारः॥ ॐ सर्वाभ्यो/ देवशक्तिभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो/देवपुरुषेभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो /महाप्राणेभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो / महारुद्रेभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो/आदित्येभ्यो नमः। ॐ सर्वाभ्यो/मातृशक्तिभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यः / तीर्थेभ्यो नमः। ॐ महाविद्यायै नमः। ॐ एतत्कर्मप्रधान/श्रीमन्महाकालाय नमः। ॥ पञ्चोपचारपूजनम्॥ ॐ सर्वेभ्यो देवेभ्यो नमः/ गन्धाक्षतं/ पुष्पाणि/ धूपं/ दीपं/ नैवेद्यं समर्पयामि। दोनों हाथ जोड़कर नमन करें- ॐ नमोऽस्त्वनन्ताय...... ॥अग्निस्थापनम्॥ ॐ अग्ने नय सुपथा राये अस्मान् विश्वानि देव वयुनानि विद्वान्। युयोध्यस्मज्जुहुराणमेनो भूयिष्ठां ते नम उक्तिं विधेम॥ -५.३६ ॥गायत्री स्तवनम्॥ ॐ यन्मण्डलं दीप्तिकरं विशालं......(पृष्ठ संख्या 80 पर देखें।) ॥ गायत्री मन्त्राहुतिः॥ ॐ भूर्भुवः स्वः। तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि। धियो यो नः प्रचोदयात् स्वाहा॥ इदं गायत्र्यै इदं न मम। -३६.३ ॥ पूर्णाहुतिः॥ ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदं पूर्णात् पूर्णमुदच्यते। पूर्णस्य पूर्णमादाय पूर्णमेवावशिष्यते स्वाहा॥- बृह.उ. ५.१.१; ३.४९
ॐ सर्वं वै पूर्ण * स्वाहा। ॥ नीराजनम् (आरती)॥
ॐ यं ब्रह्मवेदान्तविदो वदन्ति, परं प्रधानं पुरुषं तथान्ये। विश्वोद्गतेः कारणमीश्वरं वा, तस्मै नमो विघ्नविनाशनाय॥
ॐ यं ब्रह्मा वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः, स्तुन्वन्ति दिव्यैः स्तवैः, वेदैः साङ्गपदक्रमोपनिषदैः, गायन्ति यं सामगाः।
ध्यानावस्थित- तद्गतेन मनसा, पश्यन्ति यं योगिनो, यस्यान्तं न विदुः सुरासुरगणाः, देवाय तस्मै नमः॥ ॥ शान्ति- अभिसिञ्चनम्॥ ॐ द्यौः शान्तिरन्तरिक्ष* शान्तिः पृथिवी शान्तिरापः शान्तिरोषधयः शान्तिः। वनस्पतयः शान्तिर्विश्वेदेवाः शान्तिर्ब्रह्मशान्तिः सर्व*शान्तिः शान्तिरेव शान्तिः सा मा शान्तिरेधि॥
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः। सर्वारिष्ट- सुशान्तिर्भवतु। -36.17
॥ विसर्जनम्॥ ॐ यान्तु देवगणाः सर्वे, पूजामादाय मामकीम्। इष्टकामसमृद्ध्यर्थं, पुनरागमनाय च॥
इसके पश्चात् जयघोष अन्त में प्रसाद वितरण के साथ कार्यक्रम समाप्त किया जाए।
गुरुवन्दना- ॐ अखण्ड मण्डलाकारं, व्याप्तं येन चराचरम्। तत्पदं दर्शितं येन , तस्मै श्रीगुरवे नमः।। यथा सूर्यस्य कान्तिस्तु ,श्रीरामे विद्यते हि या। सर्वशक्ति स्वरूपायै , देव्यै भगवत्यै नमः ।। ॐ श्री गुरवे नमः। आवाहयामि स्थापयामि, ध्यायामि। ॥ देवनमस्कारः॥ ॐ सर्वाभ्यो/ देवशक्तिभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो/देवपुरुषेभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो /महाप्राणेभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो / महारुद्रेभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यो/आदित्येभ्यो नमः। ॐ सर्वाभ्यो/मातृशक्तिभ्यो नमः। ॐ सर्वेभ्यः / तीर्थेभ्यो नमः। ॐ महाविद्यायै नमः। ॐ एतत्कर्मप्रधान/श्रीमन्महाकालाय नमः। ॥ पञ्चोपचारपूजनम्॥ ॐ सर्वेभ्यो देवेभ्यो नमः/ गन्धाक्षतं/ पुष्पाणि/ धूपं/ दीपं/ नैवेद्यं समर्पयामि। दोनों हाथ जोड़कर नमन करें- ॐ नमोऽस्त्वनन्ताय...... ॥अग्निस्थापनम्॥ ॐ अग्ने नय सुपथा राये अस्मान् विश्वानि देव वयुनानि विद्वान्। युयोध्यस्मज्जुहुराणमेनो भूयिष्ठां ते नम उक्तिं विधेम॥ -५.३६ ॥गायत्री स्तवनम्॥ ॐ यन्मण्डलं दीप्तिकरं विशालं......(पृष्ठ संख्या 80 पर देखें।) ॥ गायत्री मन्त्राहुतिः॥ ॐ भूर्भुवः स्वः। तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि। धियो यो नः प्रचोदयात् स्वाहा॥ इदं गायत्र्यै इदं न मम। -३६.३ ॥ पूर्णाहुतिः॥ ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदं पूर्णात् पूर्णमुदच्यते। पूर्णस्य पूर्णमादाय पूर्णमेवावशिष्यते स्वाहा॥- बृह.उ. ५.१.१; ३.४९
ॐ सर्वं वै पूर्ण * स्वाहा। ॥ नीराजनम् (आरती)॥
ॐ यं ब्रह्मवेदान्तविदो वदन्ति, परं प्रधानं पुरुषं तथान्ये। विश्वोद्गतेः कारणमीश्वरं वा, तस्मै नमो विघ्नविनाशनाय॥
ॐ यं ब्रह्मा वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः, स्तुन्वन्ति दिव्यैः स्तवैः, वेदैः साङ्गपदक्रमोपनिषदैः, गायन्ति यं सामगाः।
ध्यानावस्थित- तद्गतेन मनसा, पश्यन्ति यं योगिनो, यस्यान्तं न विदुः सुरासुरगणाः, देवाय तस्मै नमः॥ ॥ शान्ति- अभिसिञ्चनम्॥ ॐ द्यौः शान्तिरन्तरिक्ष* शान्तिः पृथिवी शान्तिरापः शान्तिरोषधयः शान्तिः। वनस्पतयः शान्तिर्विश्वेदेवाः शान्तिर्ब्रह्मशान्तिः सर्व*शान्तिः शान्तिरेव शान्तिः सा मा शान्तिरेधि॥
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः। सर्वारिष्ट- सुशान्तिर्भवतु। -36.17
॥ विसर्जनम्॥ ॐ यान्तु देवगणाः सर्वे, पूजामादाय मामकीम्। इष्टकामसमृद्ध्यर्थं, पुनरागमनाय च॥
इसके पश्चात् जयघोष अन्त में प्रसाद वितरण के साथ कार्यक्रम समाप्त किया जाए।
